Gebelik Sonlandırılması (Kürtaj)

Yüzyıllardır tartışmaların odak noktası olan kürtaj yani gebeliğin sonlandırılması, ülkemizde 18 yaşından büyük olan tüm kadınlara tanınmış bir haktır. Kürtaj; rahim içindeki gebeliğin bazı özel metotlar kullanılarak sona erdirilmesi şeklindeki cerrahi müdahaledir.

Hekim ile hasta arasında kalması gereken kürtaj işlemi yalnızca Kadın hastalıkları ve Doğum uzmanları tarafından yapılması gereken bir müdahaledir. Bu alanda özel sertifikası olan hekimler de yasal olarak kürtaj yapmaya yetkilidir. Gebelik ancak hamileliğin 10. haftasına kadar olan süreçte sonlandırılabilir. Bu süre geçtikten sonra kürtaj ülkemizde yasak.

Evli olan kadınların kürtaj yaptırabilmesi için eşlerinin de onay vermesi gerekir. Ayrıca 18 yaşından küçük olan kadınların bu müdahaleyi yaptırabilmesi için velilerinin onayı alınmalı. Türkiye’de 10 haftanın geride bırakılmasından sonra da kürtaj yapılabilir. Ancak sadece bebeğin sakat olması, hamileliğin bebek ya da anne için sakıncalı olması gibi gerekçeler aranır. Söz konusu durum uzman doktorlardan oluşan bir kurul tarafından onaylanmalıdır.

10 haftadan büyük gebelikler ancak bu şekilde sonlandırılabilir. Bu gebeliklerin sonlandırılmasının daha riskli olduğu bilinmelidir. Çünkü kürtajda gebelik süresi büyüdükçe riskler artar. Uzmanlar gebelik durumunda kürtaj kararının 10 haftadan önce verilmesi gerektiğinin altını çizer.

Gebelik İlaçla Sonlandırılabilir mi?

Bazı ülkelerde düşük ilacı (RU-486) kullanımı mevcut. Ancak Türkiye’de bu ilaç kullanılmıyor. Halk arasında adet söktürücü olarak bilinen iğnelerin ve hapların bebeğin düşmesine neden olabileceği söylenir. Ancak bu doğru bir bilgi değildir. Bu ilaçlar gebeliğin sonlandırılmasında etkili değildir. Türkiye’de vakum tekniği ile kürtaj yapılır. Enjektör içerisine negatif basınç ile çekme şeklinde uygulanan bu teknik çok sayıda ülkede de uygulanır.

Aslında kürtaj sadece gebeliğin sonlandırılması için yapılan bir müdahale değildir. “Kazımak” anlamına gelen kürtaj rahim içerisindeki herhangi bir dokunun alınması amacıyla da uygulanır. Örneğin kısırlık (infertilite) araştırmalarında yumurtlamanın olup olmadığının öğrenilmesi için bir doku kürtaj yöntemi ile alınabilir. Bunun yanı sıra kanama bozukluklarında, menopoz sonrası kanama vakalarında tanı koymak için kürtaja gereksinim duyulabilir.

Kürtajın Türleri Nelerdir?

      1.  Gebelik Boşaltımı

En sık uygulanan kürtaj türüdür. Gebeliğin sonlandırılması amacıyla yapılır.

      2.  Probe Kürtaj

Menopoz dönemi sonrası yaşanan kanamalarda ve kanama bozukluklarında tanı koymak amacıyla yapılan kürtaj türüdür. Aşırı kanamalarda kanamayı durdurmak için de yapılabilir. Küret adı verilen özel alet ile rahim içi kazınır. Hastaya endometrial hiperplazi, rahim kanseri ya da rahimde zayıflama (atrofi) teşhisi konabilmesi için çoğu zaman probe kürtaj yapılması gerekebilir.

      3.  Fraksiyone Kürtaj

Probe kürtaj ile aynı maksadı taşıyor olsa da uygulanış şekli son derece farklıdır. Rahmin içinde mevcut olan zar tabakası ile rahim ağzının içinde bulunan kanaldan ayrı ayrı parçalar (örnek) alınır. Bu örneklere patolojik inceleme için gereksinim vardır. Özellikle hastanın rahim kanseri mi yoksa rahim ağzı kanseri mi olduğunun ayrımı için bu işleme ihtiyaç duyulur.

      4.  Revizyone Kürtaj

Kendiliğinden meydana gelen bir düşük sonrasında rahim içerisinde kalan plasenta veya fetus parçalarının temizlenmesi amacıyla yapılan müdahale revizyone kürtaj türüdür. Düşük sonrası rahim içerisinde parça kalmamış olsa dahi bu işlemin yapılmasına gereksinim duyulabilir. Bunun yanı sıra doğum sonrası içeride parça kalmış olması şüphesi doğduğunda da bu işlem uygulanabilir.

      5.  Endometrial Dating (Günleme)

Genellikle kısırlık (infertilite) teşhisi konabilmesi için yumurtlamanın olup olmadığının anlaşılması amacıyla yapılan kürtaj türüdür. Adetin 21. gününde yapılır. Yumurtlama döneminden sonra progestron hormonu salgılanır. Bu hormon endometriumu etkiler ve endometrium salgılama fazına girer. Günleme tekniğinde endometrium durumunun adet siklusuyla uyumlu olup olmadığına bakılır. Bunun için ihtiyaç duyulan örnek rahim içerisinden küret adlı alet ile alınır. Kısa bir süre öncesine kadar bu teknik çok sık kullanılıyordu. Ancak artık geçerliliğini kaybetmeye başladı. Çünkü çok daha ileri teknikler ile yumurtlama olup olmadığı anlaşılabiliyor.

Gebelik Sonlandırılması Amacıyla Yapılan Kürtaj İşleminin Tekniği Nedir?

Önce vajina ile rahim ağzı dezenfektan sıvılar kullanılarak temizlenir. Amaç müdahale esnasında rahmin mikrop kapmasını önlemektir. Dezenfekte işleminin ardından rahim ağzını sabitlemek için plastik bir alet vajinaya yerleştirilir. Ardından anestezi uzmanı gerekli ilaçları verir. Çoğu zaman genel anestezi altında yapılan gebelik sonlandırma işlemi nadiren lokal anestezi ile de gerçekleştirilebilmektedir.

Anestezinin ardından ince plastik kanüller rahim içerisine yerleştirilir. Rahim ağzının genişletilmesi gerektiğinde buji adı verilen aletler de kullanılır. Kanüle bir enjektör bağlanır. Enjektörde oluşan vakum ile rahim içi boşaltılır. Böylece kürtaj işlemi sonlandırılır.

Kürtajdan Sonra Ne Olacak?

Kürtaj işlemi sonlandıktan sonra hasta farklı bir odaya alınır. Bu odada yaklaşık 1 saat dinlenilmesi gerekmektedir. Bu sürenin sonunda birkaç kontrol yapıldıktan sonra hasta günlük hayatına kaldığı yerden devam edebilir. Doktor farklı bir uyarıda bulunmadığı sürece herhangi bir yiyecekten ya da içecekten sakınmak gerekmez. Her gıda tüketilebilir. Genellikle şekerli, tatlı gıdalar tüketilmesi önerilir. Bunun nedeni kürtaj öncesinde hastanın uzun süredir aç beklemiş olmasıdır.

Ancak genel anestezi uygulanmış ise araba kullanmak gibi dikkat gerektiren aktivitelerden yaklaşık 8 saat uzak durmak gerekecektir. 2 gün boyunca kasıklarda hafif sancı veya ağrı hissedilebilir. Ağrılar son derece hafif olduğundan çoğu kişi ağrı kesici almaya dahi gerek duymaz. Kürtaj sonrasında 3-4 gün boyunca lekelenme miktarında kanama görülebilir. Hatta pıhtı veya küçük parçalar da gelebilir. Fakat kanama adet kanaması miktarına ulaşırsa derhal hekiminiz ile iletişime geçmeniz gerekir.

Lekelenme şeklindeki kanama duş almaya engel değildir. Fakat havuza, denize girilmesi pek önerilmez. Bu durumda mikrop kapılması riski ortaya çıkar. Ayrıca 4-5 gün cinsel ilişkiye girilmesi de önerilmez. Şayet kanama az miktarda da olsa 4-5 günden daha uzun süre devam ederse kanama bitene dek cinsel ilişkiye girilmemelidir. Kürtaj yaptıranların vücut ateşlerini de kontrol etmelerinde fayda olacaktır. Yüksek ateş durumunda hekiminizle görüşmelisiniz.

İlk Gebelik Sonlandırılırsa Tekrar Gebe Kalınabilir mi?

Halk arasında ilk hamileliğin sonlandırılması durumunda kadının yeniden hamile kalamayacağı düşüncesi son derece yaygındır. Ancak bu bilgi doğru değildir. Şayet hijyenik bir ortamda, tecrübeli bir kadın doğum uzmanı tarafından kürtaj işlemi gerçekleştirilirse bu müdahale kadının yeniden hamile kalmasını asla engellemez.

Çok eski dönemlerde vakumlama tekniği kullanılmıyordu. Sadece küret adı verilen alet ile rahim içerisi kazınarak gebelik sonlandırılıyordu. Bu müdahale esnasında istenmeden rahim içine zarar verilebiliyordu. Bu hasarlar kadının yeniden hamile kalmasını önleyebiliyordu. Ayrıca dezenfektan ve antibiyotikler o dönemde yoktu. Müdahale esnasında ve sonrasında dezenfekte işlemi yapılmadığından hastanın mikrop kapması sık rastlanan bir durumdu.

Toplumda yaygın olan bu düşünceler geçmişte yaşanan olaylardan kaynaklanmaktadır. Ancak günümüzde böyle bir risk mevcut değil. Son derece hijyenik bir ortamda, hastaya antibiyotik verilerek ve müdahale yapılacak doku temizlenerek kürtaj işlemi uygulanıyor. Mikrop kapma olasılığı yok denecek kadar az. Vakumlama tekniği de rahme hiçbir zarar vermiyor.

Dikkat!

Çok yeni olan gebeliklerde kürtaj işlemi esnasında gebelik ürününün tamamı boşaltılamayabiliyor. Kişi kürtaj ile gebeliğini sonlandırdığını düşünürken gebeliği devam ediyor. Özellikle 5 haftadan daha küçük olan gebeliklerde bu durum sıklıkla yaşanabiliyor. Bu nedenle uzmanlar kürtajın en erken beşinci veya altıncı haftada yapılması gerektiğini belirtir. Hatta gerekli kontrollere gidilmesi ve hekimin belirttiği gün kürtajın yapılması çok daha doğru bir tercih olacaktır.

Kürtaj Sonrası Parça Kalması Nedir?

Ülkemizde kürtaj işlemi rahme hiçbir zarar vermeyen teknikler kullanılarak yapılmaya özen gösteriliyor. Ancak buna rağmen kürtaj işlemlerinin % 2 veya % 3’ünde bazı gebelik ürünlerinin tamamen alınmaması sorunu ortaya çıkabiliyor. Genellikle 5 haftalıktan daha küçük olan gebeliklerde bu duruma rastlanır. Ayrıca rahim içerisinde myom olması, myom nedeniyle rahim içi boşluğunun normal anatomisinin bozulmuş olması gibi nedenler de parça kalmasına sebebiyet verebiliyor.

Parça kalmasının en yaygın belirtisi kürtajın üzerinden 2 hafta geçmesine karşın kanamanın durmaması ya da kanamanın kürtaj sonrasında çok şiddetli olmasıdır. Bazen bu kanamaya parça düşmesi de eşlik edebilir. Ancak kürtaj sonrası parça kalıp kalmadığı ultrason incelemesi ile kolaylıkla anlaşılabiliyor. Ultrasonun yetersiz kaldığı durumlarda rahim kasılmasını arttıran ilaçlar kullanılır. Parça kaldığı doğrulanırsa ikinci bir kürtaj işlemi kaçınılmazdır.

Kürtaj Sonrası Rahim İçinde Kan Birikmesi Nedir?

Rahim içinde kan birikmesi 5 haftalıktan daha küçük olan gebeliklerin sonlandırılmasında ya da rahim ağzı çok dar olan kadınlarda görülen bir durumdur. Kürtaj sonrası kanama rahim içinde birikir. Rahim aşırı büyür ve daha çok kramp şeklinde ağrılar ve sancılar başlar. Ahim içinde kan birikip birikmediği jinekolojik muayene ile anlaşılabilir. Rahim ağzı genişletilerek içeride birikmiş kan boşaltılır. Rahim kendini hızla toparlayabilen bir dokuya sahip olduğundan aşırı büyümüş rahim kısa sürede normal ebatlarına geri döner. 

Kürtajdan Sonra Adet Gecikmesi Olur mu?

Gebeliğin sonlandırılmasının ardından ilk adet genellikle müdahaleden 1 ay sonra gerçekleşir. Burada hesaplama şu şekilde yapılmalıdır: Kürtajın yapıldığı gün bir önceki adetin ilk günü olarak alınmalı. Normalde adet 26 günde bir oluyorsa, kürtajdan sonra 26. gün adet olması beklenir. Ender durumlarda bu süre 2 aya kadar uzayabiliyor olsa da, beklenen gün adet olmaması halinde mutlaka jinekolojik bir muayene olunmalıdır. Çünkü adetin gecikmesi gebeliğin devam ettiğinin bir göstergesi olabilir. Bunun yanı sıra çok ender görülen bir vaka olan rahim içinde Asherman Sendromu oluşmuş olabilir.

Kürtajda Ne Tür Anestezi Kullanılır?

Kürtaj yaygın olarak genel anestezi ile yapılan ancak gerektiğinde ya da istendiğinde lokal anestezi ile de yapılabilen bir müdahaledir. Daha önce doğum yapmamış kadınların rahim ağzı dar ve kapalıdır. Kürtaj öncesi rahim ağzının genişletilmesi gereceğinden genel anestezi bu kişiler için daha uygundur.

Kürtaj işlemi 10-15 dakika sürer. Genel anestezi uygulandığında müdahale toplam 30 dakika sürer. Genel anestezide işlemden bir saat sonra hasta klinikten ayrılabilir. Bir hafta sonra mutlaka bir kontrol yapılması gerekir. Bu kontrol büyük önem taşıdığından yolunda gitmeyen hiçbir unsur olmasa da mutlaka jinekolojik muayeneye gidilmelidir.

Bu kontrol seansında kişiye aile planlaması hakkında bilgi verilecek ve kişiye en uygun korunma yöntemi belirlenecektir. Yeniden istenmeyen bir gebeliğin oluşmaması ve yeniden kürtaj işlemini yapılmasına gerek kalmaması için korunma yöntemleri hakkında da bilgi alınmasında büyük fayda olacaktır.