Günümüzde her kadın bir bebek sahibi olmak ve bu muhteşem duyguyu tatmak ister. Fakat belirli sebeplerden dolayı her kadın istediği zaman bebek sahibi olamaz. Bunun başında kadınlarda meydan gelen kısırlık sebepleri yer alır. Kadınlarda görülen kısırlık sebeplerini 5 ana başlıkta toplayabiliriz.

1.   Yumurtlama Bozuklukları

Kadınlarda en yaygın olarak görülen kısırlık nedenlerinin başında yumurta bozuklukları yer alır. Yumurtlama olmadan döllenme olmaz ve buna bağlı olarak da gebelik gerçekleşmez. Yumurtlama sırasında yumurtaların dışarı atılmasına yumurta bozuklukları denir. Bunun yanı sıra bir başka deyişle yumurtaların hiç olmaması ya da seyrek olması da yumurta bozukluları olarak değerlendirilir. Kadınlarda adet düzensizliklerinin olması ya da âdetin hiç olmaması yumurta bozukluklarının olmasına işaret verir.  Fakat yumurta bozukluklarının sadece adet kanamasının düzensiz olduğu kişilerde olacağına dair bir kaide yoktur ve düzeni hiç bozulmayan bayanlarda da meydan gelebilir.

Yumurta bozukluklarının 3 önemli sebebi şunlardır:

İlk sebep yumurta üretimini uyaran hormonların doğuştan olmamasıdır. Bu soruna sahip olan bayanlarda ergenlikten itibaren adet kanaması görülmez.

Hipofizden yani beyin sapınsan süt hormonunun normalin dışında çok fazla salgılanması yumurta bozuklularının bir diğer nedenidir.

Polikistik over sendromu da yumurtalar için önemli bir sorundur. Bu hastalığa sahip olan bayanlarda adet düzeni yoktur ve kanama seyrektir. Bazı hastalarda adet düzenii normalken bazılarında değildir. Genellikle polikistik sendrom hastaları şişmanlamaya daha müsaittir ve sivilce ile yağlanma sorunları sık sık görülür.

2.   Tüplerin Hasarlı veya Tıkalı Olması

Gebe kalmama da görülen bir diğer sorundur. Tüplerin tamamen ya da kısmen kapalı olması yumurta ile spermin buluşmasında sorun yarattığı için gebelik meydana gelmez. Tüplerde meydana gelen bu hasarlar geçirilen ağır bir enfeksiyon ya da ameliyat sonrasında kalan karın yapışıklıkları nedeniyle ortaya çıkabilir. Gelişmiş ülkelerde yapılan araştırmalara göre cinsel yol ile bulaşan enfeksiyonlar tüplere en büyük zararı veren durumlardır. Bunun yanı sıra çocukluk döneminde pek çok kişiye uygulanan verem mikrobu da tüplerde kalıcı hasarlar oluşturabilir.

Tedavisi:

Önceden geçirilmiş enfeksiyon ya da pelvik bölgede cerrahi operasyon çoğu zaman yumurtalığın ve tüplerin ilişkisinin düzenini bozan yapışıklıklara yol açar. Yapışıklıkların açılabileceği durumlarda adezyolizis ya da laparoskopik yöntemler ile yapışıklıklar açılabilir.

3.   Endometriozis

Rahim içini döşeyen dokunun rahmin dışında gelişmesine Endometriozis denir. Endometriozis dokulara duyarlı olup adet sırasında kanama gösterebilir. Karnın iç kısmında oluşan bu kanamalar zaman geçtikçe iltihaplanır ve yangısal bir durum oluşturarak yapışıklıkların meydana gelmesine neden olabilir.

Endometriozis’in en kötü özelliklerinden biri de yumurtalıklara yerleşip kist oluşturma riskidir. Bu kistlere endometrioma denilir. Bu hastalığa sahip olan kadınların çocuk sahibi olmak için uzman bir hekime başvurarak tedavi olmaları gerekir. Kısırlık nedenlerinden bir diğeri olan Endometriozis, kadınların %25’inde görülür.

4.   Rahim Ağzına Ait Problemler

Günümüzde kısırlık sebebi olarak görülen bir diğer problem de rahim ağzında yapısal bozuklukların ve enfeksiyona bağlı sorunların olmasıdır. Rahim ağzında oluşan mukus (sıvı) spermlerin genital bölgeden taşmasına neden olur. Östrojen ve progesteron hormonları mukusun siklus anında hacmini ve özelliği değişir. Bunun yanı sıra bu bölgede meydana gelen Polip (iyi huylu tümör) ya da geçirilen cerrahi uygulamalarda kısırlık nedenleri arasındadır.

5.   Alerjik Nedenler

Alerjik nedenlerde kısırlığa neden olur ve teşhisleri çok zordur. Buna ek olarak alerjik nedenlerin tedavileri de oldukça zahmetlidir. Bu sorunlar mukusta ya da spermlerde meydana gelebilir. Alerjik nedenler yüzünden kısırlık saptanan kişilerde tedavi edilen ya da edilmeyenler arasındaki doğum oranı çok farklı değildir.

Erkeklerde Kısırlık Nedenleri:

Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerde kısırlık sebepleri kadından kaynaklanabildiği gibi erkekten de kaynaklanabileceği unutulmamalıdır. Yapılan araştırmalara göre kısırlığın %30-50’si erkekten kaynaklanır. Erkekteki başlıca kısırlık nedenleri şunlardır:

Sperm sayında ve kalitesinde bozukluk

Spermi dışarıya taşıran kanallardaki yapışıklık ya da tıkanıklık

Erkekte meydana gelen sperm kalitesindeki ve sayındaki bozukluğun nedeni tam olarak bilinmez. Fakat deneysel aşamadaki ilaçlar sayesinde ilaç tedavileri uygulanarak çözülmeye çalışılır. Fakat bu ilaçların çok fazla etkisi görülmez. 1922 yılında uygulanmaya başlanan Mikroenjeksiyon tedavisi sayesinde erkeklerdeki kısırlığın neden olduğu sorunlarda etkili sonuçlar alınmıştır ve çoğu tedavi gebelik ile sonuçlanmıştır.

1.   Sperm Üretim Bozuklukları

Erkek kısırlık sorunlarında en çok karşılaşılan sorun sperm üretimde ve olgunlaşmasındaki bozukluklardır. Üretim bozukluğunda sperm sayından kaynaklanan bir sorun olabileceği gibi yumurtanın döllenmesini sağlayan sperm hareketlerindeki zayıflık ya da sperm şekillerindeki anormalliklerde olabilir.  Erkek spermi ancak en aşağı 20 milyon/ml oranının %30 ve yapısal normal sperm oranının da %4’ü aşması gerekir. Erkekteki değerlerin standartlardan farklı olması nedeniyle gebelik elde edilmez ve edilebilmesi için de uzun bir tedavi süresi gerekir.

İltihabi Hastalıklar: Erkekte bazı bakteri ve virüslerden dolayı oluşan iltihaplar nedeniyle %25 oranında kısırlık görülebilir.

Hormon Bozuklukları: Testosteron hormonunun çoğalmasını denetleyen hormonlarda sorunların oluşmasıdır.

Çevresel problemler: Kanser tedavisi gören erkeklerde kullanılan ışın ve ilaçlar spermlerde bozulmalar meydana getirebilir.

2.   Yapısal Bozukluklar

Yapısal bozukluklarda erkekte kısırlık meydan getirebilir. Spermlerin testislerden dışarı çıkmasına engel olan tam ya da kısmi tıkanıklılar kısırlığa neden olur. Bu tıkanıklıklar doğuştan da oluşmuş olabilir ya da sonradan geçirilmiş bir operasyon nedeniyle de meydana gelebilir.

Nedeni Açıklanamayan Kısırlık (idiopatik infertilite)

Günümüzde tıp tekniklerinin açıklayamadığı nedenini açıklayamadığı kısırlıklara (idiopatik infertilite) denir. Testlerde ortaya çıkmayan kısırlık nedenleri arasında sperm enfeksiyon bozuklukları, yumurta çatlaması ve tüp içerisindeki bazı bozukluklar yer alır. Nedeni açıklanamayan kısırlık nedenlerinde psikolojik etmenlerde ön görülür. Tıptaki ilerlemeler ve tedavi yöntemlerindeki gelişmeler sayesinde kısırlığı çözmekte etkili olmaya başlamıştır.

Kısırlığın Teşhisi Nasıl Yapılır?

Kısırlık çiftlerin uzun süre uğraştıktan sonra doktora başvurması ile yapınan tetkikler ile ortaya çıkar. Testler ilk olarak erkekte uygulanır ve sperm analizi yapılır. Bundan sonra kadınlarda rahim ve tüplerin tıkanıklığını kontrol etmek için testler yapılır.

Kısırlığın Tedavisi - Aşılama (inseminasyon)

Kısırlık tedavisinde aşılama yöntemi, rahim ağzındaki bozukluklarda, sperm sayısında durgunluk olmasında, ya da çiftlerde sorunların anlaşılmaması durumlarında uygulanır.